Macht is meer dan macht alleen

Op 24 oktober 2024 gaven Valerie Helsen, Christien Brinkgreve en Hester Macrander ieder vanuit een ander perspectief tijdens de VMO-themabijeenkomst presentaties over het  begrip macht. Erg waardevol om eens 3 uur stil te staan bij een thema waar weinig over wordt gesproken maar in gesprek en mediation veel kan vertellen over de partijen en het ontstaan van een conflict maar ook of en hoe beide partijen het conflict ondanks machtsverschillen kunnen oplossen.

Valerie Helsen van de KU Leuven gaf inzicht in haar wetenschappelijk empirisch onderzoek naar macht in mediation. Dat dan wel in de brede betekenis van macht als alle relevante aspecten die gaan over verschillen en het ontbreken evenwicht (gelijkwaardigheid). Op zichzelf al geweldig dat onderzoek naar aspecten van mediation wordt gedaan en nog mooier om dat in relatie tot macht te doen.  Haar betoog ging uit van drie clusters van cruciale doelen bij mediation:
1. Realisatie van zuivere consensus
2. Geen achterliggende motivatie van winnen en niet willen verliezen
3. Motivatie voor het bewegen naar een overeenkomst

Vanuit deze doelen gaf Valerie aan wanneer en hoe mediators kunnen interveniëren in machtsdynamiek bij partijen tijdens mediation. Het onderzoek is een eerste experimentele scrip studie die een vervolg vraagt voor onder meer de cross-culturele validatie en daarmee ook de geldigheid bij mediations in andere domeinen. Het onderzoek wordt de komende periode afgerond en na publicatie in de loop van 2025 zal haar presentatie bij dit bericht worden geplaatst.

Christien Brinkgreve is in haar leven altijd gefascineerd geweest door het fenomeen macht. Vaak met een kritische blik en nodige gereserveerdheid liefst op afstand en nu ook positiever als er sprake is van goed en daarmee erkend leiderschap en gezag. Een mediation typeert zij als een “machtsvrije ruimte” waar een gezaghebbende mediator zorgt voor gelijkheid en gelijkwaardigheid tussen verschillende partijen ondanks formele machtsverschillen vanuit functie, rol, verantwoordelijkheden.

In haar wetenschappelijke carrière heeft ze daarover ook veel geschreven en gepubliceerd. Zoals het boek: Het verlangen naar gezag: over vrijheid, gelijkheid en verlies van houvast.

Macht kent vele gezichten en laat ook een verandering in de tijd zien. Er is sprake van verschuiving van macht. De historische elitaire en oude macht met kennis en middelen, de Randstad bubbel, verwaarlozing, liefdeloze en vernederende macht zijn onderhevig geweest aan verregaande democratisering en vermaatschappelijking.

Een uitgebreide impressie van haar boeiende presentatie met verschillende observaties over het begrip macht zal binnenkort in dit nieuwsbericht worden gepubliceerd.

Hester Macrander ziet het zorgen voor radicale gelijkwaardigheid als sleutel bij verbindende communicatie waar machtsverschil en (verbaal) geweld spelen. Dus gelijkwaardigheid ondanks machtsongelijkheid. Het boek van Liv Larsson Mediation: met geweldloze communicatie heeft zij vertaald en zij heeft het boek geschreven Verbinden communicatie, hoe dan?

Een belangrijke kernwaarde is volgens Hester verantwoordelijkheid nemen om te leven in harmonie met -en respect voor- jezelf, en van daaruit in harmonie met -en respect voor- de ander. Als mediator is het belangrijk de dynamiek vanuit posities en (formele) macht in mediation te beïnvloeden. Belangrijk is ook het accepteren van verlies en kaders (wet en regels). Bij de dynamiek gaat het onder meer om:
-Bovenmacht: Daal af door emotiebeheersing, menselijkheid en bereidheid tot afstemming
-Ondermacht: Stijg op door behoeften serieus te nemen en helder te durven zijn
-Onmacht: Bij weerstand en in conflict gaat het veelal om een niet vervulde behoefte.

Vanuit een model van de waarneming ontstaat een gevoel en dat heeft een behoefte tot gevolg om juist iets wel of niet te willen of doen en dat kan worden vertaald in een verzoek aan de ander. Als mediator help je partijen dit model te volgen. In de presentatie van Hester is onder dit nieuwsbericht te vinden.

Presentatie Hester Macrander

Bijdrage Christien Brinkgreve

Bijdrage Valerie Helsen

Volgt na publicatie onderzoek KU Leuven in 2025